Ons Zonnestelsel

12 maart 2014

in Verhalen

Al in mijn vroege jeugdjaren raakte ik in de ban van de hemellichamen. Geen wonder ook mijn heit Lucas Klijnstra (95jaar!) was en is nog altijd erg geïnteresseerd in ons Zonnestelsel en wat voor ontdekkingen er zoal worden gedaan. Aan de hand van voorwerpen liet hij me destijds zien hoe Aarde, Zon en Maan ten opzichte van elkaar ronddraaien, en vertelde hoe de sterrenbeelden Grote- en Kleine Beer – zien eruit als steelpannetjes – in het heelal te herkennen zijn.

Tot op de dag van vandaag volg ik nog altijd wat er ’s nachts aan bijzonderheden te zien valt aan het firmament. ‘s Zomers zit ik soms een halve nacht buiten om naar vallende sterren – de Perseïden, eigenlijk brokstukken van meteoren – te kijken die ieder jaar in augustus als lichtflitsen door de lucht schieten. En mocht er eens een maansverduistering of een samenstand van planeten te zien zijn dan zet ik steevast de wekker.

Zo was er in januari en februari zodra het donker werd prachtig te zien hoe de planeet Jupiter (de reus) aan de oostelijke hemel verscheen en eind januari de Maan (klein duimpje, voor het oog lijkt het andersom) naderde en ze een tijdje gebroederlijk ‘naast elkaar’ stonden. Ook sterrenbeeld Orion – ziet eruit als een zandloper – bestaande uit 7 sterren was duidelijk te herkennen aan de middelste 3 sterren op een rij. En mocht u een vroege vogel zijn, dan is nu in maart de planeet Venus tegen half zes aan de ochtend- hemel niet te missen.

Vraagt u zich ook weleens af waarom bij het lengen van de dagen het ’s morgens nog zo lang donker is?Begin januari merk je dat vooral ’s avonds de dagen lengen, dit in tegenstelling tot ’s morgens wanneer het nog lang duurt voordat het licht wordt. Na de kortste dag wordt het ‘s avonds elke dag al weer langer licht, eerst 1 minuut en later met 1 of 2 minuten per dag. Maar tot 5 januari komt de Zon nog iedere dag wat later op pas daarna wordt het ’s morgens ook langzaam lichter, eerst per drie dagen 1 minuut dan eens 1 of 2 minuten per dag (kijk eens naar het staatje in de LC). Dit komt omdat de Aarde niet in een cirkel maar in een elliptische baan om de Zon draait. De Aarde beweegt zich dan niet overal even snel in haar baan, en staat de Zon niet in het midden maar in een van de brandpunten, waardoor de dag niet altijd even lang is.

Je zou het niet denken, maar we zitten in januari het dichtst bij de Zon, de Aarde schuift dan het snelst door haar baan en duurt het langer dat hij weer in het gareel met de Zon staat. De dag duurt dan dus langer en lopen we in januari achter op de klok. De ochtend komt later en de avond dus ook, vandaar dat het ’s morgens langer donker is en ’s avonds langer licht. In juli is het andersom, dan is de dag korter dan 24 uur. Het gemiddelde over een jaar is 24 uur, maar het verschilt per dag, het is maar net hoe snel de omwenteling van de Aarde per dag is.

Wist u dat… De Aarde een omtrek van 40.075 km aan de evenaar en een diameter van 12.756 km heeft. De Aarde 365,25638 dagen nodig heeft om de Zon te ronden. Een omwenteling van de Aarde om eigen as als ze in een cirkelbaan zou draaien 23,56 uur duurt, maar vanwege de elliptische baan ze er gemiddeld 24 uur over doet. De Aarde vanaf de noordpool gezien tegen de klok in draait!
Onze Zon de superster is van ons zonnestelsel met een diameter van 1,39 miljoen km en al meer dan 4,5 miljard jaar bestaat, net zo lang als onze planeet Aarde. De Zon op de helft van zijn bestaan is en nog zo’n 5,5 miljard jaar mee kan voor hij uit elkaar knalt.

Wij zullen het niet meemaken, maar hopelijk komen mensen(?) van andere sterren- stelsels de dan levenden redden. Waarom zou er in andere sterrenstelsels geen leven zijn? In programma Bynt van Omrop Fryslân waren mensen ervan overtuigd dat ze Ufo’s gezien hebben! Je weet maar nooit… Wij sturen toch ook het een en ander de ruimte in!

Mariet Swart