Nieuws van Stichting “Heech fan Alds”

8 oktober 2017

in Heech fan Alds

Presentatieavonden

Goed nieuws voor de liefhebbers van onze presentatieavonden, we gaan binnenkort weer van start. Met behulp van een beamer presenteren we op een groot scherm divers materiaal uit het “Heech fan âlds archief”.

Wanneer:      Woensdagavond 25 oktober 2017

 Aanvang:       20:00 uur

 Plaats:           Mfc “It Heechhûs”, It Eilân 67, 8621 CT Heeg

 Kosten:          € 2,50 p.p./avond

Onderwerpen

O.a.: nieuwe aanwinsten, luchtfoto’s, Heegermeer, diverse verenigingen, en als de tijd het toelaat filmpje(s) uit de oude doos.
(De overige 4 presentatieavonden staan gepland op de woensdagavonden van: 29 november 2017, in 2018 van 24 januari, 28 februari en 28 maart).

Gerben Wierda – Heeg en de Vierdaagse Zeeslag in 1666 – Deel I

In het jaarboek van het Fries Scheepvaart Museum verscheen een artikel van Gerben Wierda over de dramatische gevolgen van de Vierdaagse Zeeslag in 1666. Deze zeeslag is in Friesland vooral bekend omdat Tjerk Hiddes in deze slag is gesneuveld. Het verdriet bij Nannetje Atses, de vrouw van Tjerk Hiddes, was groot. Niet lang na het droevige bericht beviel Nannetje van een zoon, die ze de naam van zijn vader gaf. De jonge Tjerk Hiddes was meteen wees, want Nannetje stierf in het kraambed. Dit dramatische verhaal geeft aan dat er niet alleen op zee veel is geleden, maar ook op de wal, bij het thuisfront. Ook in Heeg was het verdriet groot in 1666, toen een van de dorpelingen sneuvelde in diezelfde Vierdaagse Zeeslag, die plaats vond van 11 tot en met 14 juni in 1666, tijdens de Tweede Engelse Oorlog.

Haringh van Harinxma

Omstreeks 1650 stond midden in Heeg, tegenover de huidge rooms-katholieke kerk, de stins van de Harinxma’s. Daar woonde toen Haringh van Harinxma met zijn tweede vrouw Siuk van Popkama, waarmee hij op 12 april 1646 was getrouwd in de Haghakerk te Heeg. Hij was op 27 augustus 1604 geboren in “Doesborg aan den IJssel in Dunnewoldt Huis”. Dat was in de Tachtigjarige Oorlog. Zijn vader lag daar in het garnizoen en was “capiteyn” over een compagnie te voet. Ook Haringh werd militair en heeft in Bourtange en Dokkum gelegen. Rondom 1642-1643 moet hij de dienst hebben verlaten en is hij in Heeg gaan wonen op de Harinxmastins. In 1643 liet hij een kind dopen met de naam Douwe, genoemd naar zijn vader. Vermoedelijk stierf zijn eerste vrouw, Gertrudt Quadt, daarbij in de kraam. Dat weten we omdat hij in dat jaar een “Vertroostinghe” schreef, die gericht is aan zijn schoonouders. Haringh van Harinxma had namelijk ook literaire kwaliteiten en er is een aantal werken van hem bekend.

Door zijn militaire loopbaan had Haringh van Harinxma contacten met de Friese stadhouder Willem Frederik. Voor hem moest Haringh nogal eens naar Den Haag om er vertrouwelijke stukken te brengen of om bepaalde informatie in te winnen. Toen de stadhouder in 1652 trouwde met Albertine Agnes, werd Haringh van Harinxma benoemd tot haar stalmeester. Zelf had Haringh ook een paardenstal, waar hij paarden fokte. Deze stal heeft gestaan op de plek waar nu in Heeg de rooms-katholieke kerk staat. Uit diverse bewaard gebleven documenten blijkt, dat ook in de daarop volgende jaren sprake is van regelmatige contacten tussen het stadhouderlijke hof in Leeuwarden en Haringh van Harinxma. Hij moet tot ongeveer 1659 de functie van stalmeester hebben bekleed, want uit dat jaar dateert een brief van hem aan de stadhouder, waarin hij bedankt voor het mooie “pourtrait” van Albertine Agnes, dat hij als (afscheids)cadeau gekregen had.

In het stadhouderlijk archief bevinden zich twee brieven van Haringh van Harinxma aan Albertine Agnes, die dateren uit het jaar 1666. Zij was toen al weduwe, want Willem Frederik is in 1664 omgekomen bij een ongeluk met zijn pistool.

Eerste brief

In de eerste brief, gedateerd 12 juni 1666, schreef Haringh van Harinxma aan Albertina Agnes:

“… dat ick nam, in het avancement van mijn soon Georgh van Harinxma tot een Capitains ampt van de Mariniers te communiceren, kan ick oock niet nalaten het droevigh, doch eerlijck eynde, van dieselve U Doorl. Hoogheyt bekent te maecken. Na de men door de Hollandtse hartneckighe obstinaetheyt verleden jaer ende nu wederom, tott een seer bloedighe ende dubieuse scheepsstrijdt was gekomen: so is het gebeurt dat terwijlen mijn soon (sijn ampt ende eere betrachtende) het volck met deghen ende vuyst tott dapperheyt ende courage aenmaende, een ongeluckige koghel hem heeft getroffen ende het rechter been weghgenomen hebbende, ongeveer derde halff uyre daer na, Godt de ziele en sijn lewen het vaderlandt opgeoffert heeft: nalatende een seer bedroefde weduwe met twe soete kinderen. Sijnde vergangen jaer door de Bisschop van haer gelt ende nu door de Engelse van haer bloedt berooft … ”

Uit deze passage kunnen we concluderen dat Haringh van Harinxma een zoon had, Georgh, die kapitein was bij de mariniers. Mariniers waren “zeesoldaten” die tijdens een zeeslag de strijd met de vijand leverden. Vader Haringh schreef dat er sprake was van een “scheepsstrijdt”, waarin de mariniers met “deghen en vuyst” vochten en daarbij door hun kapitein, Georgh van Harinxma, werden aangemoedigd. Georgh werd getroffen door een kogel, verloor daarbij zijn rechterbeen en stierf aan de gevolgen van deze verwonding. Hij liet een vrouw en twee kinderen achter. Zijn vrouw was Gerbrecht Maria van Dunnewoldt. Zij is in 1665 verhuisd van Didam naar Heeg. Haringh refereert daaraan in zijn brief, waarin hij schreef dat Gerbrecht in 1665 door de bisschop beroofd was van haar geld. De familie Dunnewold had namelijk bezittingen in de Achterhoek, en die waren door bisschop Bernard van Galen in 1665 onder de voet gelopen. Op instigatie van Engeland voerde de bisschop van Munster meerdere aanvallen uit op Drenthe, Overijssel en Gelderland. Dat de Engelsen een jaar later zijn schoondochter ook nog eens van haar man beroven, stemt Haringh extra bitter.

Deel II, het slot, kunt u in de De Sylboade van november 2017 lezen.

Tips:

Op www.dorpsarchieven.nl is onze website te vinden. De site is nog in opbouw maar in de komende tijd zult u er steeds meer foto’s en documenten kunnen bekijken.

Op www.friesfilmarchief.nl zijn oude films over Heeg te bekijken. Gebruik bij het zoeken in het filmarchief als zoekterm niet alleen Heeg, maar probeer ook Osingahuizen om een ca. 15 min. durende kleurenfilm over de bouw van de nieuwe brug (1971) aldaar te bekijken.

Let op! Gooi niet zomaar weg!

Hebt u nog waardevolle informatie, documenten, foto’s, dia’s, 8 mm. films, VHS videobanden e.d. die voor de vastlegging van de historie van Heeg interessant zijn, neem dan contact met ons op. U kunt zaken aan ons in beheer geven of afstaan, maar meestal kunnen we er ook een digitale reproductie voor ons archief van (laten) maken

Hoe kunt u ons werk steunen

Stichting “Heech fan âlds” is een stichting zonder winstoogmerk opgericht op 27 februari 1991. Om onze activiteiten voort te kunnen blijven zetten willen wij u daarom oproepen om donateur van onze stichting te worden. Dit kan door éénmalig een door u te bepalen bedrag te schenken of éénmaal per jaar automatisch minimaal € 7,50 (meer mag!) door uw bank te laten overmaken op rekening NL34 RABO 3347 4853 51 ten name van St. Heech fan Alds.

Info:
Kees de Jong
Jan Hettinga
Piet van der Bank
Piet Vlas