Douwe Jans Bies, aakschipper van Heeg

17 februari 2018

in Geschiedenis van Heeg, Verhalen

 Voorvader, van o.a. de Nauta’s, de Reyenga’s, Haringa’s, Lieuwe Zoethout en v/d Zee.

Douwe Jans Bies, wordt geboren/gedoopt op 21 okt. 1790. En 1 jan 1791 als zoon van Jan Luitjes, schipper, en Hendrikje Douwes, in de vervenings “Compagnie Jubbega-Schurega” gem. Opsterland, trouwt 29 jaar oud, als schippersknecht op een Palinghaler te Sloten, met Trijntje Durks Tjessema, geb. 30-01-1799 te Dronrijp, gem. Menaldumadeel, 20 jaar naaister, te Sloten, d.v. Durk Klazes Tjessema en Trijntje Cornelis Tjessinga (stadsvroedvrouw), geb. Bolsward op 30 jan. 1799, ged. te Bolsward op 21 mrt. 1799 met doopnaam Josina, (onder deze naam trouwt ze) ze krijgen 7 kinderen in de plaatsen: Sloten: 1820 Jan en 1824 Trijntje; de fam. Bies, verhuist van Sloten naar Woudsend, vaart daar op een palinghaler, daar wordt in 1828 Pietertje geboren. Douwe Bies wordt  “bestfeint (stuurman”) in Heeg op een aak, in 1831 wordt in Heeg,  Hendrikje geboren, veldwachter Pieter Feikes Vlas, verzorgt de aangifte, want Douwe is nu aakschipper en op reis naar Londen; 1833 Dirk, aangever Pieter Feikes Vlas, vader Douwe is op reis naar Londen; 1836 Klaas Douwes, het is maart en vader is thuis en Sybren Jetzes Reyinga  (beurtschipper) is zijn getuige bij de aangifte; jan. 1838 volgt Douwe, vader thuis doet zelf de aangifte, en dan slaat het noodlot toe: 1839 het jongste kind  Douwe  overlijdt, 1 jaar en 8 mnd oud, vader is afwezig, dan sept. 1845, overlijdt zoon Klaas, ruim 9 jaar oud, in de overl.akte staat bij de ouders vermeld: Douwe Jans Bies, overleden, en moeder Trijntje Durks is winkeliersche te Heeg; maar van Douwe Jans is geen overl.akte te vinden.  Hij is en blijft vermist!

Dan, het leven gaat verder, trouwt in 1847 de 1e dochter Trijntje, met Wieger Ypes Overzee, (z.v. Ype Aukes Overzee en Akke Wiegers (Taedes) Visserman, visser te Heeg), vader bruid is volgens de akte “afwezig”, moeder Trijntje Durks is nog steeds winkeliersche te Heeg, maar wordt geen weduwe genoemd! Bij de overlegde stukken is wel een “Akte van Bekendheid”  m.b.t. de afwezigheid van de vader van de bruid. Bruid en moeder ondertekenen de akte niet, ze hebben het schrijven niet geleerd, waarvan akte. De volgende dochter, Pietertje Douwes, dienstbode te Woudsend, trouwt in 1848, met Gerrit Tjerks de Koe van Woudend, in de akte weer het zelfde verhaal en de “akte van bekendheid”, constaterende de afwezigheid van bruids vader, de getuigen bij dit huwelijk moeten verklaren dat zij kennis hebben aan die akte, en aan Trijntje Bies, zuster van de bruid. Dan in juli 1849 is er een Not.akte d.d. 02-06-1849, m.b.t. huwelijkstoestemming voor het a.s. huwelijk van zoon Jan, die gaat trouwen met de Amsterdamse, Helena Jans Stuur, te Amsterdam, in deze Notarisakte wordt nu gesproken over “wijlen” vader Douwe Jans Bies en moeder Trijntje Durks, winkeliersche te Heeg.

Op 25 dec. 1853, overlijdt Trijntje (Josina) Durks, is na zijn vermissing, in de B. Stand nog steeds de echtgenote van Douwe  en winkeliersche te Heeg. Dan volgen nog de huwelijken van 1860, Hendrikje,  met Uilke Sytzes Nauta, arbeider binnenvloot te Woudsend, zijn ouders: Sytze Lolles, koopman en Klaaske Uilkes van der Kooi, te Woudsend.  Opvallend in de akte is het volgende m.b.t. de bruid: “Meerderjarige dochter van Douwe Bies, wiens tegenwoordige verblijfplaats of al, of niet aanwezen, (in leven) onbekend is, en van Trijntje Durks Tjitsenga, overleden”; géén akte van bekendheid overlegd of genoemd, maar aan het einde van deze Huw. Akte, de volgende passage: “Dat na voorlezing van de akte, en door ons en de getuigen is ondertekend, en hebbende de comparante (aanwezige) Bruid vooraf “onder Eede afgevraagd”, dat zij met de tegenwoordige verblijfplaats, of al of niet aanwezen, van haren Vader, ten enenmale onbekend is, en niet in staat (is) om de overlijdensacte van haren vader, bij dezen te overleggen”, en die acte is er niet!

Dan, mei 1867, trouwt dochter Trijntje, als weduwe, voor de 2e maal 42 jaar oud, met Wietze Wiebes van der Brug, z.v . Wiebe Cornelis en Lijsbeth Tjallings Hoekstra,  beiden reeds overleden te Heeg. Ook Wiebe trouwt voor de 2e maal, was weduwnaar van Akke Ykema. En weer zijn er akten van overlijden overlegd, maar niets dat betrekking heeft op vader Douwe Bies!  Bij de verdere speurtocht naar Douwe Bies vonden we tenslotte de “Akte van Bekendheid” , opgemaakt  voor het huwelijk van dochter Trijntje in 1847, met daarin de volgende getuigen genoemd:

Sieds Siebrens Dijkstra, geb. te Woudsend, 1835 koopman; in 1847 en rond 1837 Winkelier te Heeg. Lipke Sybrens  Reijinga, veerschipper (beurtschipper) bij zijn vader te Heeg, (in 1847). Pieter Feikes Vlas, in 1847 veldwachter te Heeg, éérder rond 1826 Bèstfeint, en in 1828 arbeider, bij de Rederij Visser te Heeg, en tevens aangever/getuige bij de aangiften van Bies zijn kinderen. Feike Aukes Douma , geboren en boer te Idzega, in 1847 de zwager van Jan Annes Visser, de Reder te Heeg, die gehuwd was met, Feikes zus, Froukje Aukes Douma. Deze vier getuigen verklaren op de hoogte te zijn van “de vermissing van Jan Douwes Bies”, een jaar of vier geleden, dus zo rond 1843, en tekenden de  “Acte van Bekendheid”  op 8 mei 1847. Maar rond dat jaar was er geen enkel aanknopingspunt te vinden! Vier jaar bleek zeven jaar te zijn!

Hoe anders pakt dit uit, als mijn deskundige het volgende certifikaat vindt:  De “Akte van Bekendheid betreffende het overlijden van Douwe Jans Bies, t.b.v. het huwelijk van zoon Jan Bies te Amsterdam,  d.d. 22 augustus 1849”!.

“Douwe Jans Bies, schipper, gewoond hebbende te Heeg, op den 14e oktober 1840 in de nabijheid van het eiland Wieringen met zijn schip is verongelukt, en dat later van het scheepsvolk niets zijnde vernomen” (is). Waarna wij het paspoort van het bunschip “De Visscherij I” ook gevonden hebben; hieruit blijkt dat Douwe Jans Bies, in 1940 Schipper/Kapitein was, op het bunschip de “ Visscherij (I)”  van Heeg.

Met deze wetenschap, ben ik gericht gaan zoeken in de Laadboeken van Visser Heeg , in het FSM te Sneek, en inderdaad in een van de boeken met het  jaar 1840 vonden we de ramp met bovengenoemde aak, zijn laatste reis!.

“Schipper Douwe Jans Bies, is in oktober 1840 uit London vertrokken voor de terugreis naar Heeg, daar echter nooit aangekomen, het was Douwe’s, 5e reis in dat jaar 1840, en op 14 Oktober, in de beurt van het eiland Wieringen (Waddenzee/Zuiderzee) aangekomen, gaat het nog finaal mis, de aak “Visscherij I” vergaat, en van de aakbemanning is nooit meer iets gehoord of gevonden! Het aakwrak echter, is door de ebstroom weer mee naar zee gevoerd, en op 19 oktober 1840 bij Wijk aan Zee op het strand aangespoeld, uit de papieren, aan boord gevonden (de waterdichte scheepsbus), blijkt dan wie de Aak en haar bemanning is geweest, n.l.  de “Visscherij I” van Heeg, en zijn Schipper Douwe Jans Bies, wonende te Heeg, zie certificaat. Alleen de schipper wordt genoemd!!

Een gevonden “Certificaat van Registratie”, een soort scheepspaspoort, bevestigt de eigenaar en Schippers door de jaren heen: de aak was: de “Visscherij I” gebouwd  1808, en rond dat jaar in dienst gesteld; ten tijde van het ongeluk was Douwe Jans Bies de Schipper/kapitein van deze “Visscherij I”! Het verhaal gaat verder, na identificatie van de bemanning en Aak, is het verhaal nog niet helemaal compleet, zonder ook de verdere bemanning van deze aak te noemen, die met hun Schipper ook “gebleven” zijn, n.l. :

Schipper: Douwe Jans Bies van Heeg, 50 jaar oud.

Stuurman/Bèstfeint: Yme Foekes Postma van Heeg, 49 j.  geh. met Antje Pieters Arema, Woudsend. Matroos/Kok: Durk Pieters Durksen(s) woonplaats onbekend! Geen gegeven van gevonden.

In 1841 is er een “regtsgang” n.a.v. een opgemaakt “Proces Verbaal” van eind okt. 1840, waarin twee personen “te regt staan”, wegens diefstal uit het aakwrak van de “Visscherij (I)” op het strand van Wijk aan Zee, n.l. Jacobus Geurts en Willemijntje Vosse

En tot slot nog het volgende: Zoon Jan Bies, het vak in Heeg geleerd, monstert als stuurman aan, op een in Oude Pekela, nieuw gebouwde Schoener, de “Eefke Maria”, in dec. 1850 vertrokken naar Westindië, op die reis de Kapitein verloren, Jan wordt vervangend Kapitein en overlijdt op  de terug reis ook, en vindt een zeemansgraf. Zoon Dirk Bies tenslotte, is binnen Fryslân , niet meer te vinden bij Tresoar. FT