Tweede wereldoorlog, circa 75 jaar terug in de tijd

14 oktober 2019

in Geschiedenis van Heeg

Ammerzoden herfst 1944 // onderweg naar Heeg-IJlst herfst 1944.

In Ammerzoden, een mooi dorp aan de Maas, vonden vóór september 1944 geen schokkende gebeurtenissen plaats in de gaande oorlog. Toch was in de herfst van 1944 de tijd gekomen dat er geëvacueerd moest worden in verband met de oprukkende Duitse troepen.

Ook voor het gezin van Hubertus Johannes Kivit, geboren in 1887, en Adriana Penders, geboren in 1898, bracht dit een hele verandering met zich mee. Het jonge stel had voor elkaar gekozen en trouwde voor de wet in Ammerzoden op 16 mei 1916. Zij mochten 10 kinderen verwelkomen waaronder een tweeling. Helaas overleden er vier op ( heel ) jonge leeftijd, waaronder de tweeling. De andere 6 ( Truus, Sjaan, Johan, Tonnie, Huub en Annie ) werden met  moeder Adriana op transport gezet naar Friesland.

Moeder Adriana en dochter Tonnie werden ondergebracht in Heeg bij café Visser, toen in exploitatie bij Age en Sjoerdje Visser. Oudste dochter Truus, die gehuwd was en drie kinderen had ( respectievelijk van 7 en 2 jaar en een van enkele weken oud ), werd met haar kinderen ondergebracht in IJlst. Haar man bleef in ’s-Hertogenbosch, hun woonplaats, achter.

Zoon Johan werd ondergebracht op de boerderij van de familie van der Velde  aan de Burd onder Heeg. Zoon Huub werd ondergebracht op de boerderij van de familie Cnossen aan de Koaldyk in Heeg. Dochters Sjaan en Annie werden op een adres in Heeg ondergebracht maar dit hield niet lang stand aangezien de opvang tekort schoot. Al vrij snel werden daar nieuwe adressen voor gevonden. Sjaan werd ondergebracht bij de familie Rindert en Sjoukje Foekema en jongste dochter Annie werd nog ondergebracht bij eerder genoemde familie Visser.

Onheilstijding.

Vader Hubertus werd niet veel later uit z’n woonplaats Ammerzoden geëvacueerd naar het iets veiliger verderop gelegen Kerkwijk. Op 5 januari 1945 zakte de schuur van een boerderij met rieten dak bij Kerkwijk onder geschut van de Duitsers in. In de nabije omgeving van deze boerderij waren ook bijgebouwen, enkele woningen en een schuurtje met geheime wapenopslag van de Duitsers. Vader Hubertus en enkele lotgenoten werden opgeroepen om voor velen ( waaronder achter gebleven ouderen ) een veilig heenkomen te zoeken. Bij deze reddingsactie kwamen tot overmaat van ramp stukken vuur van het rieten dak op de wapenopslag terecht wat een hevige explosie tot gevolg had. Zes mensen ( 1 vrouw en 5 mannen ) kwamen direct om. Vader Hubertus stierf ter plekke onder hevige pijnen enkele uren later. Het overlijden van vader Hubertus was een zware tol die door  de familie Kivit/Penders bij deze grote calamiteit betaald werd.

Het bekend worden van deze catastrofe zorgde in Heeg en IJlst uiteraard voor grote ontreddering. Na tijdelijk in een noodgraf gelegen te hebben werd Hubertus een aantal maanden na zijn overlijden herbegraven op de RK begraafplaats te Ammerzoden.

Einde oorlog en opstart naar de toekomst.

Het einde van de oorlog werd door de familie Kivit verder zonder kleerscheuren gehaald. De opstart verliep heel moeizaam want na alle ontberingen van de oorlog kwam moeder Adriana op 2 juni 1945 te Heeg te overlijden. Zij werd in Blauwhuis op de RK begraafplaats begraven. De graven Kivit/Penders zijn inmiddels geruimd en zijn komen te vervallen.

Hoe is het de zes kinderen Kivit na de oorlog vergaan?

Oudste dochter Truus ging terug naar haar man in ’s-Hertogenbosch en het gezin werd nog wat verder uitgebreid. Sjaan kreeg in Heeg kunde aan Lammert Gerritsma en kwam in 1949 definitief naar Heeg om met Lammert te trouwen en een gezin te stichten, kinderen uit dit huwelijk, Nico, Adrie en Hubertus ( Bert ). Johan ging terug naar Ammerzoden en stichtte daar een gezin. Tonnie ging terug naar Ammerzoden en kwam later in ’s-Hertogenbosch terecht, waar zij een gezin stichtte. Huub ging terug naar Ammerzoden en moest een tijd later naar Indonesië voor zijn dienstnummer en ging daarna ( omdat vader en moeder waren overleden ) zijn geluk beproeven in Nieuw Zeeland, alwaar hij een gezin stichtte. Broer en zussen hebben hem nooit teruggezien. Annie ging terug naar Ammerzoden, kwam de man van haar dromen tegen en stichtte met hem een gezin.  De zes kinderen Kivit/Penders en de aangetrouwden zijn inmiddels allen overleden.

Wat rest?

Een vermelding van vader Hubertus op een oorlogsgedenksteen met meerdere namen van slachtoffers in Ammerzoden ( zie foto ).

Een relikwie, zijnde een granaatscherf ( zie foto ) uit zijn lichaam in bezit van  Hubertus  ( Bert ) Gerritsma, die naar hem genoemd is.

Heeg, september 2019 ( tekst; Nico Gerritsma )