Palingaak

 

Vrijwel alle maatregelen lijken verleden tijd te zijn, die ons zo’n lange tijd hebben beperkt in onderlinge contacten. Dat geeft ons alle energie om de plannen met de palingaak voor deze zomer met enthousiasme op te pakken. Zowel het bestuur als het Oostzee-comité zijn in de maanden januari en februari druk bezig geweest om de nodige voorbereidingen te treffen voor de tocht met de palingaak naar en over de Oostzee.

Het begint natuurlijk met een zorgvuldige check van de aak en alle veiligheids-voorzieningen. Het gaat om een verre en historische vaartocht, die tot het begin van de twintigste eeuw naar Denemarken en Zweden werd gemaakt om paling in te kopen. Dat kan niet onvoorbereid. Alles moet worden gecontroleerd. Van tuigage, beslag, blokken, navigatieapparatuur, motor, schroefas, life lines, reddingsvlot, brandblussers, EHBO-set, reddingsvesten en ga zo maar door.

Eind maart komt de aak weer op de kop van de oude havenkom te liggen. Veel is er dan al gebeurd, maar de maanden april en mei hebben we ook nog het nodige te doen. In de weekenden van 7/8 en 23/24 mei wordt alles nog eens in de praktijk getest. Die weekenden vinden oefentochten plaats op groot water; in ieder geval het IJsselmeer, maar als het even kan ook op het Wad en de Noordzee. Het is tegelijk een test voor de teamgeest. Met het schaatsen op de Olympische Spelen hebben we gezien dat je alleen tot een echte topprestatie komt als je goed op elkaar bent ingespeeld: dat vraagt oefening.

Op zondag 5 juni gooien we de trossen los voor het maken van deze historische reis. De eerste week varen onze eigen vrijwilligers de aak naar de Oostzee. Ook de terugtocht vindt met de eigen vrijwilligersploeg plaats. De omstandigheden zijn namelijk op volle zee moeilijk in te schatten. Het kan soms spoken op de Noordzee, vooral bij de monding van de Elbe. De terugtocht willen we in één keer afleggen: van Kopenhagen non-stop naar Harlingen. Dat zal een lange en zware tocht worden, zeker als je toch vooral kunt rekenen op zuidwestenwind.

Het is de bedoeling om in Kopenhagen ook aandacht te besteden aan een duurzame palingsector. Juist in Denemarken is het tot nu niet gelukt om als sector (vissers, handelaren, milieuorganisaties en overheid) de handen ineen te slaan. De Europese Aalverordening van 2011 heeft voornamelijk in Nederland tot forse stappen geleid. Friesland is een schoolvoorbeeld van duurzaam vissen, een voorbeeld dat ook in de rest van Europa navolging zou moeten krijgen. We zien hier de palingstand weer groeien door goede onderlinge afspraken tussen de palingvissers op basis van overheidsrichtlijnen. Met de Nederlandse organisatie voor een duurzame palingsector (DUPAN) bekijken wij op welke manier deze voorbeeldfunctie kan worden uitgedragen. Al moet gezegd dat slechte waterkwaliteit en blokkades tussen zoet en zout water altijd nog de grootste bedreiging zijn voor trekvissen als de zalm en de paling.

De heen- en terugreis leggen we af met vrijwilligers, maar op de Oostzee is er gelegenheid om mee te varen. Wie geïnteresseerd is, verwijzen we voor nu naar onze website. Daar zal rond de tijd van het verschijnen van deze Sylboade alle relevante informatie te vinden zijn over hoe je je kunt aanmelden: www.palingaakoostzee.nl

We kunnen in ieder geval al zeggen dat er vanaf zaterdag 11 juni tot zaterdag 2 juli de gelegenheid is om een week mee te varen. De eerste week is van 11 t/m 18 juni, de tweede van 18 t/m 25 juni en de derde van 25 juni t/m 2 juli. De aak maakt in die drie weken een rondtocht op de Oostzee, waarschijnlijk voornamelijk op de Sont. Dat betekent steeds een andere opstapplaats. We doen verschillende havens aan en leven met zijn allen een week lang aan boord.

Drie leden van het Oostzee-comité gaan in april op verkenning. Zij zoeken de interessante havens uit en gaan op zoek naar bezienswaardigheden rond de Deense en Zweedse kust. De reis is tenslotte ook bedoeld om de geschiedenis van de vele tochten te doen herleven. Palingaken maakten -vroeger in de winter!- vele tochten naar de Oostzee om levende paling in te kopen. Dat was nodig omdat de palingvissers in Friesland niet aan de vraag vanuit London konden voldoen.

In 2019 gingen we met paling naar London. Nu is het bedoeling om met paling terug te keren uit Denemarken en Zweden. Daarmee brengen we ook dit deel van de roemrijke geschiedenis van Heeg onder ieders aandacht.

De eerste publicaties zijn al verschenen. Met andere woorden: we brengen Heeg, palingaken, palinghandel en palingvissers al onder de aandacht van het grote publiek. We mogen verwachten dat de regionale en landelijke pers van onze reis verslag doet en daarmee Heeg nog eens extra onder de aandacht brengt. Iedereen mag weten dat Heeg een modern watersportdorp is met een rijke vaargeschiedenis. En, we werken aan een documentaire over de reis met de palingaak naar de Oostzee.

De komende maanden zullen we van de verdere voorbereidingen verslag blijven doen.

 

 

 

 

Nieuws van de palingaak

20 december 2021

in Palingaak

Met de palingaak naar de Oostzee: wie vaart er mee ?

Na een mooi vaarseizoen is het weer tijd om iets van ons te laten horen. Er was veel belangstelling voor de avondvaarten. We hebben ook als vrijwilligers in het voor- en naseizoen met elkaar mooie tochten gemaakt. In het juni-nummer was te zien hoe we bij zo’n oefentocht een forse bui trotseerden. Het oefenweekend eind oktober hadden we juist prachtig weer.

 

 

 

 

 

 

Foto: oefentocht op groot water 23/24 oktober

Het afgelopen voorjaar leek het er op dat er niet veel mogelijk zou zijn. We hadden deze zomer de reis naar de Oostzee willen maken. Maar dat hebben we om dat vervelend rondwarende virus moeten afzeggen. En nu het deze winter weer oplaait, treffen we toch voor het komend jaar alle voorbereidingen. Dit najaar is het Oostzee-comité weer vol aan de slag gegaan, zij het on-line. We durven het aan! Het geeft ook energie! De ervaring leert dat we nog wel enige tijd met het virus moeten leren leven. Er is vast komende zomer een manier gevonden om er verantwoord mee om te gaan.

Publieksevenementen zullen we mijden, zoals een groots vertrek en aankomst in Heeg en publiekstrekkende activiteiten in de havens, waar we aanmeren. Aan boord is sprake van een gecontroleerde omgeving, waar we alle maatregelen uiterst zorgvuldig naleven. Ook dit vaarseizoen hebben we ons daar zoveel mogelijk aan willen houden. En natuurlijk volgen we de laatste ontwikkelingen op de voet en als het niet anders kan……

In 2019 gingen we naar London om de eeuwenlange traditie van de palinghandel vanuit Súdwest-Fryslân te laten herleven. Maar ook de tochten naar vooral Denemarken horen bij de roemrijke geschiedenis van Heeg. De vraag naar Friese paling was op enig moment zo groot, dat de vangst ervan in Friesland niet meer aan de Engelse vraag kon voldoen. Palingaken voeren daarom van september tot januari – in de winter! – soms wel vijf keer op en neer naar de Oostzee om daar paling in te kopen voor de handel met Engeland. Denen en Zweden vingen hun paling vooral op de Sont, tussen Kopenhagen en Malmö en ten noorden daarvan. Er werd handel gedreven met vissers in Vedbaek, Humlebaek, Rungsted, Helsingᴓr, Villingebaek, Gilleleje, Råå, Frederica en Kolding.

Het laden van 20.000 pond paling nam een aantal dagen in beslag en zodra de bun van een aak vol zat, begon de terugtocht naar huis.

Foto: Korneliske Ykes in het Kieler kanaal, op weg naar de Oostzee

De originele Korneliske Ykes had in haar laatste jaren een (hulp)motor en kon deze handelsreis daardoor sneller volbrengen dan alle andere palingaken, die alles op zeil moesten doen. In juni komend jaar willen we zo’n tocht maken. We nemen daar vijf à zes weken voor. Het vertrek zal dus 4 of 11 juni uit Heeg zijn en de terugkomst in Heeg medio juli, afhankelijk van het al dan niet doorgaan van Sail Harlingen (dat gepland staat van 14 t/m 17 juli 2022).

Een kleine week om de Oostzee te bereiken, drie weken om de vissershavens aan de Sont te bezoeken en één à twee weken voor de terugvaart. En anders dan in 2019 nodigen we onze donateurs uit om mee te varen. Je kunt dan een midweek of weekend ‘boeken’. Met een pendeldienst zorgen wij vanuit Heeg voor het vervoer heen en terug. En wat zou het mooi zijn als veel Heegemers zich hiervoor melden. Want de aak is toch van Heeg en de Heegemers. Er is inmiddels een mooie website, waar alle informatie te vinden is. Die site, www.palingaakoostzee.nl,  wordt steeds bijgewerkt met laatste nieuwtjes. Daar vind je hoe je je alvast als donateur kunt aanmelden. Goed te weten dat we niet met ‘gasten’ willen varen, maar met donateurs. Ook dat is een extra controle terwille van veilige omstandigheden bij de voorbereidingen en de reis zelf.

De aak ligt weer in de winterberging, in het Schiphuis Heeg. Dat is altijd weer een hele klus: het leegruimen van de aak, het opbergen van de zeilen, gaffel en giek, alsmede het takelen van de mast. Met die mast heeft Heech by de Mar ons weer geweldig geholpen.

Deze winter kijken we tevens naar de conditie van de aak voor het komende seizoen. De technische voorbereidingen voor de reis naar de Oostzee zijn minder ingrijpend, omdat we voor de reis naar London al het nodige hebben gedaan aan de zeewaardigheid van de aak. Maar een aantal maatregelen is toch echt nodig. Zo vereist de regelgeving op de Oostzee dat we een zeebrief nodig hebben en het schip nog eens extra gekeurd moet worden. Het varen op de Sont vraagt nog enkele kleine aanpassingen. Zo hebben we een grote kluiver en speciale, lichte ankers nodig. En natuurlijk moet alles gecheckt, zo nodig vernieuwd en aangevuld worden. We hopen voor al die voorbereidingen weer een beroep te mogen doen op de instanties en organisaties, die de tocht naar London ook mogelijk hebben gemaakt.

Het nieuws over een algehele stop van de palingvangst en -handel heeft natuurlijk ook ons bereikt. Het gaat hier om het ICES-advies aan de Europese Commissie. Het is aan de Nederlandse organisatie voor een duurzame palingsector (Dupan) en de wereldwijde organisatie, the Sustainable Eel Group (SEG) om hier op te acteren. Voor het wereldcongres van die SEG waren wij in 2019 in London uitgenodigd.

Op dat congres werd veel onderzoek gepresenteerd en een pakket met maatregelen benoemd. Juist de illegale handel in glasaal, vooral vanuit de Zuid-Europese landen naar China e.a. is een grote bedreiging.

Ook moet hard gewerkt worden aan de migratie van de trekvis (zoals de paling en de zalm) van zoet naar zout water en omgekeerd. Schoon oppervlaktewater en open verbindingen zijn van groot belang voor het voortbestaan van deze trekvissen.

In Noordwest-Europa wordt hard gewerkt om de palingstand op een hoger peil te brengen. De palingvissers in Friesland vervullen een voorbeeldfunctie in het uitzetten van glasaal en het quoteren van hun vangst, zodat er elk jaar meer palingen in onze Friese wateren rondzwemmen. En daar willen wij als stichting natuurlijk ons ook voor inzetten.

En dan nog dit:

Gert Schwandt bracht ons laatst het verslag van een rechtbankzitting uit 1841 over palingdiefstal. James May en Edward Fleming werden in de vroege uurtjes van 19 september in dat jaar op heterdaad betrapt. James had het plan beraamd en voerde het uit. Edward was zijn hulpje en roeide het bootje. James haalde levende paling uit de bun van één van de palingaken, die aangemeerd lag aan de Dutch Mooring in London.

De schipper, Anne Guldenarm, bevestigt in de rechtzaal dat enkele manden en een hoeveelheid paling uit de bun van zijn aak waren verdwenen. De rechter is onverbiddelijk: James, 25 jaar oud, wordt schuldig bevonden en krijgt zeven jaar. Edward, 19 jaar, wordt eveneens schuldig bevonden en krijgt één jaar.

Hieruit blijkt maar weer dat je beter geen paling kunt ontvreemden.

 

Nieuws van de palingaak

8 juli 2021

  Het wordt echt een mooie zomer Dit voorjaar durfden we alleen maar te dromen van een mooie zomer. Maar het lijkt er nu toch echt van te komen. De oefentochten in de maanden april en mei waren een groot succes. Zowel voor de schippers als de stuur- en bootslieden is er het nodige bijgespijkerd […]

Lees het volledige artikel →

Nieuws van de palingaak

7 juni 2021

Een mooi seizoen tegemoet Oostzee-comité weer vol aan de slag In de vorige Sylboade durfden we al uit te kijken naar een mooi vaarseizoen: in de maanden april en mei met onze vrijwilligers oefentochten; in juni/juli/augustus de avondtochten op dinsdag en donderdag, om vanaf augustus tevens met groepen te varen. En het lijkt erop dat […]

Lees het volledige artikel →

Palingaak gaat mooi vaarseizoen tegemoet

10 mei 2021

Sinds eind maart ligt de aak weer fraai op haar plek. Afgelopen winter is er hard aan gewerkt. Er is groots restauratiewerk verricht. Daar is vanaf de kant weinig van te zien. Behalve dan de matte verflaag. De eerder gebruikte perkoleum glom naar ons idee te veel. En dat past toch eigenlijk niet bij een […]

Lees het volledige artikel →

Nieuws van de palingaak

3 februari 2021

Oostzee wordt 2022 !!! Rond Oud en Nieuw hebben we de knoop doorgehakt: Dit jaar geen tocht met de palingaak naar de Oostzee. Wij achten het risico te groot. Ieder zal dat begrijpen. Al begint het vaccinatieprogramma op gang te komen en mag verwacht worden dat in de loop van dit jaar alles weer wat […]

Lees het volledige artikel →

Met de palingaak het nieuwe jaar in !!!

11 januari 2021

Een korte tergblik Bij zo’n laatste editie van het jaar kijken we maar kort terug naar het afgelopen en uitgebreid naar het komend jaar. Want dat willen we eigenlijk allemaal: geloof en hoop in de toekomst hebben en niet te lang stilstaan bij tegenslag. Voor ons als vrijwilligersorganisatie valt het wat die tegenslag betreft verhoudingsgewijs […]

Lees het volledige artikel →

Nieuws van de palingaak

29 november 2020

Fors winteronderhoud nodig en de reis naar en over de Oostzee krijgt vorm In de vorige Sylboade hebben we verslag gedaan van het afgelopen vaarseizoen, van de presentatie van het boek over de London-reis in 2019 en van het plan om in 2021 de reis naar de Oostzee te maken. Daar gaan we nu verder […]

Lees het volledige artikel →

Nieuws van de Palingaak

19 november 2020

Een bijzonder jaar voor de palingaak: Weinig vaarten, een prachtig boek en op naar de Oostzee!! Dit jaar hebben we ons nauwelijks laten horen. Daar was ook alle reden voor. Het virus heeft ook ons klem gezet. Evenementen, zoals SAIL Amsterdam, gingen niet door. We hebben toch besloten om de avondvaarten wel door te laten […]

Lees het volledige artikel →

Met de palingaak naar SAIL Amsterdam

18 maart 2020

Natuurlijk is 2019 een onvergetelijk jaar: de palingaak Korneliske Ykes II heeft London aangedaan. Een mooiere tocht is haast niet denkbaar. Voor die overtocht met levende paling naar het hartje van London is de palingaak gebouwd. We hebben een traditie van meer dan drie eeuwen doen herleven. En daar gaan we mee door. Volgend jaar […]

Lees het volledige artikel →