Sub titel: Die in de vroege morgen van 25 juli 1941 brandend neerstortte bij Boazum.
Deel II van een “vervolg verhaal” in meerdere delen.
We waren gebleven bij de crash van de Wellington om 03.55 in de morgen van 25 juli 1941. Hoe ging dat verder op die 25e juli daar op Kleiterp? Laten we Ds. Bas van Gelder, Predikant in Ferwerd (in de oorlog te Jorwerd) even aan het woord, in zijn, “Nachtboek van een Kerkuil”, hij interviewt plaatselijke getuigen vlak na de oorlog: “Plotseling komt een daverend geraas op hun woning af en er scheert een zwarte brandende schim hun woning voorbij”. ”Kort daarop spat een felle vuurstraal uit de lucht op, gevolgd door een ontzaggelijke dreun. Uit de lucht komt een rokende vlammenbundel omlaag gedwarreld, gevolgd door nog een klap, daarna is het weer donker. Wat rest is een paar diepe kraters, één is nog steeds zichtbaar in het veld”. (ook hier géén datum en tijdstip).
Na enige tijd arriveren er Duitse soldaten op de plaats van de crash, volgens de verslagen van na de oorlog, zouden die soldaten hebben staan applaudisseren bij de aanblik van het crashgebied, zij wisten dat het een niet Duits vliegtuig betrof, zij misten er geen. Uit de nog rokende resten klonk af en toe nog een ontploffing van munitie, de Duitsers schrokken daarvan, en daar werd door de omstanders om gelachen, “kijk ze vluchten als hazen voor wat vuurwerk”. Volgens het bergingsrapport werden er resten van vier of vijf man gevonden op de plaats van de crash. De lichamen van de mannen waren zo toegetakeld dat identificatie en vaststelling van het aantal bemanningsleden en van het vliegtuig niet mogelijk was. De stoffelijke resten werden in één eikenhouten kist verzameld en de week erop op 31 juli 1941 op de Noorderbegraafplaats te Leeuwarden, met Duits Militair Ceremonieel, begraven, 6 Duitse soldaten droegen de kist naar het graf, en er werd door een Duitse Aalmoezenier de volgende grafrede gehouden:
“De namen van deze mannen blijven onbekend. Hun laatste daad was tegen ons Vaderland, onze Vrouwen en onze Kinderen, maar ondanks dat, brengen wij hen naar hun laatste rustplaats. Het Duitse Soldatenhart verplicht ons dit te doen, omdat ze de moed van de vijand kan waarderen. Wij aanvaarden dan ook, dat deze soldaten de wapens hebben opgenomen voor hun Land. Hun leven is nu beëindigd, maar het graf is niet het einde, het einde van alle dingen is uiteindelijk, daar waar geen oorlog meer zal zijn”, Ds. Van Gelder citeerd de Leeuwarder Courant van 31 juli 1941. Dat kon dus nog in 1941!
De L’warder Courant van 25-07-2001, vermeldt dat de Amateur historicus Wim Stienstra, een nieuw licht werpt op de crash, uit zijn onderzoek blijkt, dat het vliegtuig géén vier maar zes bemanningsleden telde. Dat het decennia duurde voordat de namen bekend waren, wijt hij aan fouten in de archieven. In een “belangrijk naslagwerk” had de Wellington R1397 de Franse havenstad Brest als bestemming en werd op die raid vermist, terwijl in werkelijkheid de Duitse havenstad Emden de bestemming was: “Ze bombardeerden daar de dokken en vlogen over Groningen en Friesland terug”.
Door eigen onderzoek in Engeland hebben ze nu de namen van de bemanning gevonden, die volgens hen bij dat vliegtuig van Kleiterp horen, maar de RAF is moe van al die amateurs die zo nodig gevalletjes uit de oorlog willen oplossen, de Engelse Overheid heeft zoiets van: “Case Closed”. Stienstra heeft de mannen uit de anonimiteit gehaald, daar gaat het om. “Die vliegers waren onbekend, ze werden niet met hun namen geëerd. Ze verdienen meer! Het zijn mensen, en ik heb ze een beetje zichtbaar gemaakt”.
En nog ging de RAF niet overstag! Nadat Stienstra in febr. 2003 de kopie, van de betreffende notitie van Eeuwke over de crash in bezit had, vonden ze het logboek van de nachtjager die het neergeschoten had. De datum en het tijdstip klopten en de globale positie, vanuit Osingahuizen gezien klopte ook, vrij nauwkeurig zelfs. Na het bezoek van Santema en Stienstra, was mijn interesse voor dit vliegtuig gewekt, ben op 4 mei 2003 naar Bozum gereden voor de “dodenherdenking”, een teleurstelling, daar was niets, men stuurde mij naar Schillaard, daar was wel een herdenking, maar ‘t betrof daar een ander vliegtuig, een Stirling, na de plechtigheid terug in Bozum, stuurden ze me daar naar Dhr. J.J. Lanting, Dr. Miedemastr. 13, die man wist alles van de oorlog, werd gezegd. Hij was een eind zeventiger, ik vroeg naar de Wellington van Kleiterp, hij glimlachte en nodigde me binnen, ik liet hem de kopie van Pa’s notitie zien, hij was verbaasd, en begon zijn verhaal: “Ik was toen een ‘jongen in de gevaarlijke leeftijd’ en was vaak op een boerderij op Kleiterp, aan de rand van het crashveld, ik deed daar allerhande klusjes. In die dagen (van de crash) was ik bezig die boerderij “bûtenom” te schilderen, toen ik die ochtend (na de crash) de ladder op ging vond ik de dakgoten “grôtfol” met schroot, alle goten rondom de boerderij lagen tjokvol met aluminium deeltjes, grotere en heel kleine, ik zal dat nooit meer vergeten”. Dit verhaal past naadloos bij dat van Eeuwke en de andere getuigen, hoe dit toestel geheel uiteen is gespat, en in één grote vuurbol neergedwarreld is, vooraf gegaan door de twee zware motoren die gierend in de kleibodem verdwenen, twee diepe kraters achterlatend. Eén ervan is later geborgen.
Een Wellington bestond uit een aluminium buizenframe met gecoat doek overspannen.
Figuur 1: Wellington Bomber
FT (wordt vervolgd)