Heenreis met een moeilijke start
Met het uitzwaaien van de palingaak op zaterdag 15 juni voor haar reis naar London, begon een evenement dat onze dromen ver oversteeg. In de vorige Sylboade hebben we van dat vertrek verslag gedaan en konden we al de foto tonen van de aankomst van de aak bij de Tower Bridge, vlakbij de Dutch Mooring. Met levende paling in bun bleek de aak haar tocht over de Noordzee uitstekend aan te kunnen. Op de heenreis werkten stroming en wind langs de Nederlandse kust echter niet erg mee. Maar verder op zee kwam de aak op stoom: het bruisen van de bun op volle zee is een bijzondere ervaring. Op 20 juni werd de Theems opgevaren.
Spectaculair programma in London
In London hebben de bemanningsleden onder leiding van schipper Maarten Stuurman een druk programma afgewerkt. De gehele week kon de aak zijn ligplaats vinden aan de Hermitage Moorings, een prachtig steigercomplex voor klassieke schepen, vlakbij de Tower Bridge. Daar nam de aak deel aan een festijn voor klassieke schepen in het weekend van 22 en 23 juni. De aak had die dagen al meteen veel bekijks.
Driemaal heeft de aak heen en weer door de Tower Bridge gevaren: heel indrukwekkend als die brug voor jou opengaat in het drukke stadshart van de City of London. Op één van die vaarten zaten Hylke en zijn zoon Jan Zetzema aan boord. Zij zijn nazaten van de schrijver van het standaardwerk ‘De Friese Palingaken’. Deze schrijver, Jan Zetzema, was werktuigkundige op de originele Korneliske Ykes en heeft prachtig de laatste tochten naar London beschreven, die plaatsvonden in de dertiger jaren van de vorige eeuw. Hylke en Jan vertelden uit de eerste hand mooie aanvullingen op wat er in het boek beschreven staat. Daarnaast was het in de voetsporen van hun vader en opa een mooie belevenis om de Dutch Mooring op Korneliske Ykes II aan te doen. Ook voor de nazaten van Wiebe Mulder, de laatste schipper op de originele Korneliske Ykes, riep deze tocht herinneringen op. Zo hebben we een oud fotootje geënsceneerd van Wiebe met zijn vrouw en zoon, zittend op de kajuit van de aak, met wapperende luiers van hun dochtertje aan de waslijn. Ook dat leidde tot een emotionele verbinding met een zo bijzonder verleden van die stoere mannen uit/om Heeg, die niet alleen de strijd in najaar en winter met de zee wisten aan te gaan, maar ook nog vakkundige handelaars bleken te zijn op de Billingsgate Fishmarket.
Natuurlijk is ook deze vismarkt bezocht, zij het op haar nieuwe locatie. Mooi om te zien hoe in zo’n grote stad de visaanvoer, veiling en distributie anno 2019 is geregeld. En ook daar wisten vele handelaren nog te verhalen over het rijke verleden tussen Heeg en London.
Kranslegging in Dutch Church of London
Woensdag 26 juni is een krans gelegd ter nagedachtenis aan overleden schippers en bemanningsleden van palingaken. Dat gebeurde in de Dutch Church in het centrum van London in aanwezigheid van bemanningsleden op de Korneliske Ykes II, overgevlogen gasten in Nederland, medewerkers van de Nederlandse Ambassade in London, vertegenwoordigers van het gemeentebestuur van City London en deelnemers aan het congres van de Sustainable Eel Group.
Het werd een bijzondere, door predikant Bertjan van de Lagemaat geleide dienst. Daarin werden onder meer namen genoemd van overleden schippers van de originele Korneliske Ykes, zoals Wiebe Mulder, maar ook van recent overleden schippers van Korneliske Ykes II, te weten Sybren van de Meer en Bertus Roodhof.
Presentatie op wereldcongres van de SEG
Op donderdag 27 en vrijdag 28 juni vond het wereldcongres plaats van de Sustainable Eel Group. De palingaak was juist deze week naar London gekomen om dienst te doen als vlaggenschip voor dit congres. Op het congres werden presentaties gegeven over het terugdringen van illegale palingvangst en -handel, het verbeteren van de migratie van zoet naar zout water voor de paling, het waterkwaliteit en andere thema’s die te maken hebben met duurzaamheid. De smokkel in glasaal is een vraagstuk dat alleen op wereldniveau kan worden aangepakt. Vooral in China vindt de glasaal gretig aftrek. In onder meer Frankrijk en Spanje mag nog op jonge aaltjes worden gevist en een deel daarvan wordt gebruikt voor consumptie. Ze worden vermengd met nep-aal-witvis, die in reepjes wordt gesneden en, met daarop twee geschilderde oogjes, in rolkoffers naar China vervoerd. Er gaat zo’n 3,5 miljard in deze illegale handel om die, als geen maatregelen worden getroffen, binnen enkele jaren qua omzet verdubbelt.
Naast dit soort presentaties verzorgde op die donderdag Maarten Stuurman, samen met Frank Ratelband op klompen als Friese schippers gekleed, een luchtig verhaal op dat congres. Maarten sprak over de historie van de palinghandel op London, over het leven aan boord, de bouw van Korneliske Ykes II en de historische reis deze zomer. De toehoorders ontvingen zijn verhaal met enthousiasme, getuige een uitgebreide vragenronde, die om tijdsredenen moest worden afgebroken. Aansluitend vond immers een receptie plaats aan boord van de palingaak, aangeboden door Dupan (Duurzame Palingsector Nederland). Daar was tijd om door te praten over het congres, de presentatie over de aak en de palinghandel op London en genieten van een drankje met diverse hapjes, waaronder natuurlijk gerookte paling.
Ontvangen door het bestuur van City London
Op vrijdag 28 juni werden wij ontvangen in de Chamberlains Court van Guildhall, het stadhuis van de City of London. Bemanning en bestuur van de palingaak werden daar samen met een vertegenwoordiger van de Nederlandse Ambassade in London en het bestuur van Plaatselijk Belang Heeg verwelkomd door sheriff Liz Green. Zij vertegenwoordigde de Lord Mayor van de City of London, die op vakantie was. Goed te weten dat elk jaar een nieuwe Lord Mayor wordt gekozen uit de sheriffs, die op hun beurt weer gekozen worden door en uit de Aldermen. Deze democratische bestuursvorm bestaat al zo’n duizend jaar en kent dus vele tradities, zoals de toga’s en het drinken van Madeira bij bijzondere gebeurtenissen. Liz Green ‘staat op de rol’ om volgend jaar Lord Mayor te worden. De ontvangst was dus uiterst eervol voor het aanbieden van de bijlbrief van de burgemeester van Sudwest Fryslân.
De voorzitter van ons Plaatselijk Belang, John van de Velden, bood deze brief aan, zoals dat in het verleden ook altijd gebeurde ter bevestiging van het rechtmatige eigendom van het schip en de lading. Tevens werd een foto aangeboden uit 1930 van de Korneliske Ykes aan de Dutch Mooring. En natuurlijk ontving Liz Green van Rinus Grondsma enkele gerookte palingen, in krantenpapier verpakt. Na afloop bleek Madeira en gerookte paling een goede combinatie.
En dan de terugreis
Zaterdag 29 juni werd de terugreis ingezet. Met tussenstops in Oostende en Scheveningen werd in het weekend van 5, 6 en 7 juli deelgenomen aan de Jutterhavendagen in Den Helder. De aak had ook daar veel bekijks.
En dan de terugkeer in Heeg op dinsdag 9 juli. Onder grote belangstelling werd de aak binnengehaald. Een goed op elkaar ingespeeld koor zong de aak naar haar vaste ligplaats. Anje Stuurwold en Mirjam Stuurman ontvingen de bemanning met bloemen en een flesje om weer op krachten te komen. Een emotioneel moment voor bemanning, familie en vrienden om elkaar weer in de armen te kunnen nemen.
Al met al een zeer geslaagd evenement. Sinds de voorbereidingen, waarmee begin 2018 is gestart, kreeg deze tocht naar London een steeds grotere omvang en impact. En dat is te danken aan de manier waarop toch vooral Heeg dit evenement heeft opgepakt en zich eigen heeft gemaakt. We kijken terug op schitterende toneelvoorstellingen onder de regie van Gerard van der Laan, een prachtige vertrekdag op 15 juni onder regie van Jack van den Berg en een vakkundig/verbindend stuurmanswerk door Maarten Stuurman. En dan de brieven van het Britse en Nederlandse Koningshuis.
En natuurlijk kunnen we er niet omheen om de totale bemanningsleden (zowel die van de heen- als de terugreis) zelf in het zonnetje te zetten: Pieter Apeldoorn, José Arbon, Douwe Bootsma, Paul Brunet, Theo Feenstra, Rinus Grondsma, Joost Halbertsma, Johannes Hobma, Jelger de Jong, Rob Post, Frank Ratelband, Maarten Stuurman, Hein Teijken, Freerk Visserman en Albert Woortman.
Zij hebben de klus tenslotte geklaard, als hecht en goed op elkaar ingespeeld team. Zeker ook waardering voor Klaas Smit, onze reporter met aandacht voor PR & communicatie; alsmede voor Hans Ritzema, die de bouw- en verzekeringstechnische kant van het schip voor deze zeereis superviseerde. Maar er zijn zoveel meer die hebben bijgedragen aan deze tocht. Het bestuur is alle vrijwilligers (en hun partners) bijzonder erkentelijk. Ook is zij dank verschuldigd aan de winkeliers en het bedrijfsleven van Heeg, die met sponsoring en bijdragen in natura deze reis mogelijk hebben gemaakt. En dan natuurlijk alle inwoners van Heeg, die op de kade hebben gestaan om de aak uit te zwaaien op 15 juni en weer binnen te halen op 9 juli. De aak is van Heeg.
En daarom: Heeg bedankt !!!
In de volgende Sylboade willen we graag ingaan op onze verdere plannen met dit culturele erfgoed, met deze palingaak, met de verbinding tussen Heeg en London, alsmede met de tochten die op de Oostzee werden gemaakt.