Yn in bekend wykblêd stie koartlyn in oprop oan ‘e lêzers om harren oan te melden as hja tochten as kollumnist in danige bydrage leverje te kinnen oan ‘e kwaliteit fan it blêd.
In jonge man út Heech lêsde de oprop. Hy tocht: “Dit is myn kâns!”, skuorde de bledside út ‘e krante en rûn er mei nei syn frou. “Sjoch!” sei er, “hjir woe ik gading op meitsje. As dit slagje soe dan binne wy boppe Jan…”
De frou lêsde it berjocht en luts in wat súnich gesicht.
“Tinkst dat ’s do hjir in kâns makkest?” frege hja. De man liet him net fan ‘e wiis bringen.
“Ik soe net witte werom ik net in goeie kâns meitsje”, sei er. “Sterker noch: ik tink krekt dat ik in hiele goeie kâns meitsje. Wat kin ik oanleverje: ik ha aerdich wat yn ‘e taal omstudeare en ik ha ûnderwilens hiel wat ûnderfining as skriuwer fan stikjes opdien. Soks telt wol moai mei!”
…
De jonge man docht al jierren alderhanne putsjes foar kranten en foar reklameburo’s en foar ferienigingen dy ’t wat publisearje wolle. It is wrotten en wramen om er tusken te kommen en it levert ek in ferrekte bytsje op.
Dyselfde jûn klimt er mei de laptop nei syn keamerke en giet er goed foar sitten.
Hy fertelt yn ‘e brief oer syn skoallejieren en hoe oft er yn die tiid al drok dwaende wie mei skriuwen. Hoe oft de master op skoalle faek tsjin him sei: “Jongfeint, do moast hjir yn trochgean, do bist der in knaap yn!”
Hy is der ek yndied fierder yn gien – nei de middelskoalle hat er meidien oan kursussen en sa. En hy hat al hiel wat publisearre yn kranten en foar reklameburo’s. En as hja der bei de redaksje fan it blêd prys op stelle: hy wol bêst wat skriuwsels fan himsels nei harren opstjûre. Dan kinne se drekt beoardielje wat er yn ‘e mars hat. Hja moatte dat mar trochjaen…
Hy printet de brief út en bringt him dyselde jûn noch op ‘e bus.
…
De oare moarns sit er mei syn beide jonkjes oan ‘e tafel te brea-iten. De mem leit noch op bêd. Hy fertelt de jonkjes fan syn plan.
“Jonges, heit hat justerjûn in brief skreaun nei in krante om him oan te bieden as kollumnist. Witte jimme wat dat is – in kollumnist?”
Nee, dat witte hja net. “Wat is dat dan heit, in kollunist?”
“Nee”, seit de heit, “it is net in kollunist mar in kollumnist. En in kollumnist is in man, of in frou, dy ’t aerdiche stikjes skriuwt en dy ’t dan yn ‘e krante printe wurde yn in kolom.”
Mar de jonkjes witte ek net wat in kolom is.
De heit springt oerein, pakt in krante en wyst harren in stik tekst yn ‘e krant oan.
“Sjoch, wat hjir yn rige nei ûnderen ta stiet, dat is in kolom. En de skriuwer fan sa’n stikje dat neame hja in kollumnist.”
Hy giet wer sitten, nimt in slok tee en fertelt de jonkjes dat heit nei alle betinken dy beneaming as kollumnist by it blêd wolris krije kin. Dy kâns liket him net sa lyts ta.
Kollumnisten binne der net sa ’n protte en as jo in beneaming krije by sa ’n blêd as dit dan sitte jo goed. Dat smyt wol aerdich wat op! Dan is der ek wolris tiid om rûn te sjen nei in i-pad of sa foar de jonkjes. Mar foarearst wolle heit en mem dan in oare auto keapje. De auto dy ’t hja no hawwe is gjin goeie. Dat witte de jonkjes ek wol: der is oates en toates wat mei te rêdden…
Ja, dat witte se mar al te goed. Heit freget it harren sa faak: “Jonges, komme! De motor ferrekt it wer ris. Triuwe!” De lêste kear treauwen hja tegearre dwers troch de kofferbak hinne. Wie heit noch lilk ek, wylst hja krekt sa harren bêst diene. Dus ja, as heit en mem in oare auto oanskaffe dan binne de jonkjes der hielendal foar yn.
…
De earste pear dagen nei it ferstjûren fan ‘e brief docht de jonge man krekt as tinkt er hielendal net oan syn sollisitaasje. Hy is tige drok mei de ien of oare brief oan ‘e gemeente yn opdracht fan ‘e fuotbalklub fan de jonkjes. Mar as der sawat in wike foarby is dan begjint er nei de doar te rinnen sa gau as er de post heart.
Hy wachtet noch in wike.
Underwilens freegje de jonkjes him elke dei: “Is heit nou al hast kolunist?”
Dan seit de heit: “Jonges, it is net kolunist, mar kollumnist. Unthâldt dat no ris! En as it safier is dan hearre jim dat gau genôch!”
“Witte heit en mem dan al hokfoar auto wy krije?” freegje se.
“Ik tink dat jim de nije auto wol hast ferjitte kinne”, andert de mem. “It soe my sterk benije as dit trochgiet. Dit duorret wat te lang…”
De jonge man wurdt dêr wat nidich om. “Moast net ferjitte”, seit er, “dat hja dêr ek noch wol wat oars oan ‘e kop ha. Sa ’n krantewrâldsje, dêr giet hiel wat yn om, dat kin ik dy wol fertelle!”
…
Nei trije wiken wachtsjen nimt er sels in beslút. Hy giet nei syn keamerke en siket út ien fan syn mapkes in skriuwen. It is ien fan syn aldermoaiste skriuwens.
Hy giet oan it taffeltsje sitten en skriuwt opnij in brief.
“Achte hearen”, sa begjint er, “miskien ha jim nêst myn earste brief noch in soartemint bewysstik noadich om te beoardieljen wat ik yn myn mars ha. Dat doch ik hjir nou by yn ‘e slúf. En ûnderwilens bliuw ik tige benijd nei jim berjocht!“
Hy komt nei ûnderen. Dêr steane de jonkjes him op te wachtsjen.
“Is heit al kolu…kolu…kolomist?”
“Nee jonges”, seit er flink, “mar heit pakt it no wat oars oan. Der giet no noch in brief oerhinne en dan sille wy ris sjen…”
…
Opnij ferrint er in wike. En dan op in dei leit er in brief op ‘e matte mei deselde opdruk as dy fan ‘e krante. De jonge man is net thús. Syn frou pakt de brief op en stiet er efkes mei yn ‘e hânnen. Dan makket se him iepen.
“Tot onze spijt moeten wij U meedelen…”
As hja dat net tocht hie. It giet net troch. In sleau briefke, dat is alles.
Wat sil dat har man spite. Hy hie der sa op rekkene. Wat docht se?
Hja ferskuort de brief en smyt de snippers yn it húske.
Oan ‘e ein fan ‘e middei komt de jonge man thús.
Syn frou fangt him op.
“No moast do is riede wa ’t sanys belle hat…”, freget hja, súver optein. “ Dat wie de haedredakteur fan ‘e krante. As ’t do ek thús wieste. Nee dus. Soe ik dan altemets it nijs oannimme kinne? Ja, dat koe… En doe sei er: do hiest net allinne in hiele goeie brief skreaun mar do hiest der ek nochris in skriuwen efternei stjûrd. Dat wie fan in útsonderlike kwaliteit. Der wiene hja bliid mei wêst mar it hie de kar ‘aanzienlijk bemoeilijkt’, sa sei er dat letterlijk, want wa moasten hja no nimme… Afijn, om in lang ferhaal koart te meitsjen: do bist op it alderlêste momint ôffallen. Spitich mar it wie net oars. Do hiest dyn bêst dien, sei de man, mar hja koene mar ien kolunist…kolonist brûke. Spitich nochris, it wie net oars. Do soest er wis en seker wol komme, mei dyn talinten…”
De frou stroffelt hast oer har eigen wurden.
De jonge man sjocht har oan.
“Sei er dat?” freget er dan, “jo sille der wol komme, mei jo talinten? Sei er dat?”
“Dat sei er!” andert de frou, “sa wier as ik hjir stean!”
De jonge man falt efkes stil. “No”, seit er op ‘t lêst, “dan bin ik net ûntefreden. Dan haw ik it aardich fier brocht. Ien fan ‘e bêsten, dat sei er dochs. En mei talinten…”
Hy docht syn jas út en hinget him oan ‘e kapstôk.
“Witte de jonges dit al?” freget er.
Nee, de jonges witte dit noch net.
“No, dan sil ik it harren no fertelle. Jim heit wurdt dus gjin kolunist mar it hie echt net folle skeelt…”
‘Kolunist…’ Hy moat er sels súver wat om laitsje.
Symon van der Meer
’t Eilân 17