Altyd toarst geeft vleugels!
Het was een onstuimig begin van december. Er was sneeuw, ‘code oranje’ voor ijzel en een aanstormende sneeuwstorm, er was een 100% zekere DNA-overeenkomst, Sinterklaas was bijna niet gekomen, we zouden zeker op schaatsen komen te staan, de wereld zou op 21 december vergaan, er was een staatssecretaris die aftrad door een fout declareergedrag. En Ben ter Veen – die samen met Jacqueline Hettinga en Sjak van Barneveld – twaalf jaar het toernooi organiseerde hing zijn keu aan de wilgen om te gaan bridgen. Kortom, het ging er om weg. Toch heerste er rond het toernooi een gevoel van een ‘déjà vu’, een ‘aha erlebnis’, een gevoel van ‘dit heb ik vaker meegemaakt’. Wat was het geval? Het stokje werd overgenomen door Coby Ydema en Rommert de Jong die van 1988 t/m 1999 ook al de commissie vormden. Maar er waren meer ‘aha erlebnissen’. Spelers voor wie het toernooi wéér op een drama uitliep, spelers die wéér niet kampioen werden of die juist wéér in topvorm waren, maar bovenal heerste er wéér een saamhorige sfeer. Ook de vooraf uitgesproken wens van Rommert “at it mar gesellich wurdt” was vaker voorgekomen. Gezelligheid hoort immers bij het toernooi.
Drama. Het is grijs, nat en koud als het toernooi, wars van de dreiging van het vergaan van de wereld, aanvangt. Het biljartvirus 
heerst volop en dit uit zich in de vorm van zenuwen, verstoorde hartritmes en buikloop. Bij aankomst was door de glazen deur van De Watersport de rug van Ids te zien. Hij is als scheids aan het schrijven en zal in dit toernooi twee keer op één punt verliezen. De installateur vond deze keer geen oplossing. Intussen informeert Rob B bij Ellen of zijn pet hier is blijven liggen, net als de week ervoor. Mét pet op vertrekt hij naar De Boeier. Monteurs zijn bezig met de brug en soms moet er even worden gewacht. En hoewel een appel als regel niet ver van de boom valt, speelt Rixt fluweelzacht en wint van Jan V. Hayo weet van Ilja te winnen en bestelt een cola en twee fluitjes, zijn partij was echter geen fluitje van een cent. Kok René weet natuurlijk met ‘drumsticks’ en met pijltjes om te gaan, maar een keu moet nog wennen, Linda zit gebakken. Alle gegevens worden ingegeven en het rekenprogramma rekent als Rommert in een, in gedachten al gewonnen partij, blijft steken op 38. Drama, voor de 28ste keer niet door. Rick, die eerst “hielendal niks” had weet met een machtige inhaalslag te winnen. Jan v/d H speelt in 16 beurten Pieter van tafel. Pieter was niet tevreden. “Ook niet een heel klein beetje?”, wilde Corrie S later weten. “Nee”, dus.
Weakskiter. De term ‘weakskiter’ is u misschien bekend. Dit door Broer uitgevonden woord wordt gebezigd bij een geluksbal. Weinig geluk voor hem dit jaar: “It is krekt as buorkjen, altyd wrotte en niks oerhâlde”. Hij had al van Anton verloren en kreeg ook vrijdagavond aan de broek. Geen weakskiters voor zijn tegenspeler. Hoewel, als die een koe was geweest, had Broer zeker niet achter hem langs durven lopen.
Hondenweer. ‘It reint dat it miigt’ op vrijdagavond en binnen zit een hond. Baas Rob van B speelt gelijk op met Juul en verliest dus. In B loopt men anderhalf uur achter en Theo E doet daar wat aan door in 13 beurten van de uitbater van B te winnen. Het bewijst dat niet álles slechter gaat naarmate men ouder wordt. Mark wint de laatste partij van de avond van Pier. “Ik ha ’m gigantysk oan ‘e kont krigen”, vertrouwde Pier het HpA toe. Tijd om naar huis te gaan. “En de groetnis oan de frou”, pleegt Cor gebruikelijk te zeggen, “at se der om freget”.
Goed sliepen? “Môgge”, klinkt het als biljarters rond twintig voor negen binnenkomen, “Goed sliepen?” Het “jawol” klinkt dan misschien niet ál te enthousiast, maar van ‘moarnske’ mensen is geen sprake. In de cafés liggen puddingbroodjes, suiker- en krentenbrood om het vroege tijdstip voor de spelers te veraangenamen. Eelke verliest, ondanks het gebruik van een vingerhandschoen. Ze zijn veelbesproken maar het deert hem niet. Met een pakesizzer op de tribune weet Gosse van Durk te winnen. Geen van beiden willen ze echter na de wedstrijd de knoppen bedienen. Scheids Dick, een keer in 11 beurten uit, blijft strak zitten achter het schrijfblok. Riet neemt de taak dan maar op zich. Waar zouden we zijn zonder onze wederhelften?
Zwijgen. “Bist út Sietse?” “Nee, ik bin net út, Jantsje”, zegt hij zijn keu uit elkaar draaiend en Jan V wint dan van Jacqueline. Zij stopt haar keu in een fraai zelfgemaakt hoesje. Met tijgerprint? “Hoe komst dêr no by? Yn koweprint!”
Het valt niet mee. Altijd tot tien tellen en bij Jouke zelfs meer dan tien, hij wint van Jan K. Jouke wil trouwens hogerop. Misschien dat hij later zal zeggen: “Ik ha it noch by Altyd Toarst leard”. AT is een serieuze club. Zo wil Thewis dat een scheidsrechter voortaan alleen aan tafel zit en niet spreekt. Met niemand. Niet gezellig praten met een clublid, niet met de spelers, niet óver de spelers, niet over de soort ballen… Onduidelijk is nog of er hardop besteld mag worden. Voorlopig, laten we er over zwijgen, ligt hij er uit. Clubgenoten Jouke, Hiske, Dick, Chris, Jan, Rob, H, Linda en Edward zijn wel door.
Kus. “Hij kust haar teder”, zegt een kijker als een ‘fine’ bal zijn oog passeert. Meestal hoor je: ‘Hij kust hem teder’. Een kleine nuancering, edoch, een heel verschil. De strijd gaat verder en de tweede ronde kent haar verliezers. Zo is het doek is gevallen voor o.a.: Rommy, 
Anton, Anne, Seakle, Tjalling, Gosse en Jan v/d H en voor Nico, die in 10 beurten van Rimmer verliest. Nico tegen lotgenoot: “Treast dy mei de gedachte dat de bêste noait kampioen wurdt, ik bin it ek alris wurden”. Het is gezegd.
Skreauwe. Het wordt menens en vanaf 13.00 uur branden de achtste finales los. Hiske wint van Jouke en Maarten van Jan V. “Otsj”, roept Jan beschaafd en zo kan het ook. Er wordt bij misse ballen wel eens iets anders geroepen. Johan wint vervolgens van Haye, Theo P van Nyske en Chris van Rimmer. “Wat skreaut heit”, zegt dochter Renée als een overwinningskreet klinkt. Chris heeft bij AT de keu overgenomen van vader Lieuwe. Je hoort het vaker: gepensioneerd en dan geen tijd meer. Echter, als iemand in de kroeg komt de dorst te lessen, maakt dat diegene nog geen volwaardig lid van Altyd Toarst. Neen, men is daar kritisch op de cv van de leden. Minke, Rob en Jantsje moeten het onderspit delven tegen resp. Corrie S, Edward en Linda. Linda en Jantsje hadden trouwens maar 44 beurten nodig.
De kwartfinales. In B wint Hiske van Maarten. “Se hie gjin inkele konsideraasje mei my”, zei de laatste. Kromme Keu-speler Johan kan in het slappe seizoen wat meer oefenen en dit resulteert in winst op Theo P in W. Ook in B wint Chris van Corrie S en in W wint Linda van Edward. Niks geen bluf, ze is dichterbij dan ooit. De twee halve finales worden gespeeld in B.
Fraai. Terwijl de duisternis invalt neemt, in aanwezigheid van Atze en Auke Lemstra, Hiske het op tegen Johan. De beer in Hiske komt langzaam los en ze wint. Dan is het aan Chris en Linda en ze tonen het meelevend publiek fraaie facetten van het biljartspel. De verbondenheid van de biljartsters is groot en er wordt voor Linda geduimd. Hoe moet dat ook alweer? Toch weet Chris te winnen.
Drie leden van AT in de finale. “Altyd Toarst is in opliedingssintrum foar kampioenen”, zoals Julian fijntjes concludeert. Maar, “Ik had liever een damesfinale gehad”, bekent Ineke later. Dan is er wat tijd voor wat ontspanning, wat eten, wat om de kop vegen.
‘Op naar de apotheose’, stond in het veel nageslagen toernooiboekje. Apotheose betekent oorspronkelijk ‘verheffing tot de rang der goden’. Terwijl het publiek tegen half negen een goed plaatsje zoekt, spelen de gewoon op de grond blijvende Linda en Johan vast in. Ook worden er loten verkocht waarbij een speciaal gesigneerde keu van Raymond Ceulemans te winnen is. “Linda mei begjinne”, zegt scheids Eelke streng. Bij een poedel telt hij op zijn Eksmoarsters “plat” en Linda maakt in het heetst van de strijd meer dan een paar ‘platten’. Na een wijntje gaat het iets beter maar “Johan stijgt boven zichzelf uit”, zoals werd gehoord. Hij wint dan ook en krijgt de handen op elkaar.
Eerst nog maar een bakje, dat men vannacht niet zal kunnen slapen zal wel meevallen. Dan mag Chris in de grote finale beginnen en met een luid “Succes!” wenst hij Hiske succes. Hij is een publiekspeler, wil dat er luider wordt gepraat, speelt een 7-bander en zelfs bal óver bal. Ondanks haar eindsprint speelt Hiske, n.b. ooit nog winnares van een biertapwedstrijd, niet het spel dat haar tot hier heeft gebracht. Een geëmotioneerde Chris is kampioen, kampioen voor Renée, applaus vult het café.
De huldiging. De hoes komt op het biljart, de prijzen én de keuhoesjes. Immers, degene die bij de verloting de Ceulemanskeu wint, wint ook zo’n hoes. Jacqueline wil er nog wel een handtekening op zetten ook. Zo is ze. Met een luid gejoel is Sjak de gelukkige.
“It is wer moai ferrûn”, zei spreekstalmeester Coby en de gastvrijheid van Ellen, Linda en Hayo werd geprezen. Rommert reikte de bekers en zoenen uit en de 20 scheidsrechters kregen een pen met inscriptie. Zo wordt Linda in eigen huis vierde en krijgt, als de andere finalisten, een waardebon. Te besteden in De Boeier, óf in De Watersport. Johan, die vrijdagavond nog als ‘in kroade spile’ wordt derde en Hiske hoefde dit jaar niet te werken en kon zich dus op het biljarten storten. De onttroonde kampioen Thewis prees zijn clubgenoot en overhandigde Chris de grote beker. “Spilest geweldich goed, stjitst geweldich hurd en hy is moai oppoetst”. Een rollade en bloemen zijn er voor de commissie maar Maarten vraagt en krijgt ook applaus voor Ben. Daarna kust hij Coby én Rommert. En hij is vanzelf ook om te zoenen, die Rommert.
Naar huis. Met Grytz & Grize en veelal door nu grijze componisten gecomponeerde muziek zat de sfeer er lekker in. Wat nakletsen, wat drinken, dansen, meezingen. Helaas, of misschien gelukkig, doordat het nummer niet op hun repertoire stond kon Chris zijn ‘You never walk alone’ niet zingen. Tegen middernacht en met een zelf aangekondigd “De kampioen gaat naar huis” gaat hij naar huis. Alleen? Ach, kampioenen lopen nooit alleen.
HpA