“Tinke jo wolris nei oer de dea?”
Op it earste gesicht is dit net in fraach dy’t men yn ’t foarby gean oan ‘e buorman stelt, mar yn dit gefal lei it wat oars. Lústerje.
De âld húsdokter út Snits makke koartlyn syn gebrûklike ritsje nei Heech. Hy parkearde syn auto by it Heechhûs, stuts de kaai yn ‘e bûse en rûn tusken de jachthaven fan Johan Oost en de apparteminten fan it Eilân troch nei it wetter. Op ien fan de bankjes oan ‘e mar sette de âld baas him del, neist my.
“Moai dat wy inoar hjir wer treffe”, sei er. “Jo fine it wol goed dat ik my hjir ek even deljou?” Syn hoed naam er ôf en lei dy neist him del op it bankje.
Hy hie de frou thúslitten diskear. Hja hie besite fan in âlde freondinne. Sels hie er de ôfrinne tiid wat lêst hawn fan koartamichheit. Dêr hie er earst sels wat mei ompielt mar omdat it net oergean woe wie er nei in jongere kollega fan him gien. Die hie wer nije medikaasje en dat hie him aardich holpen. Hy wie er no wer sa goed as fanôf. Underwilens wiene hy en syn frou dizze simmer noch moai in pear wiken nei Switserlân west. Sels nei ta riden. En wer werom. Prachtige tiid, moai lân, kuierje yn ‘e bergen, boeken mei foar de lange jûnen want tusken de bergen is it jûns gau skimerich – wat wol in minske noch mear?
Mar yn en om Snits hinne hiene hja harren ek fermakke. Hy wie ûnder oaren mei de rûnfaertboat nei ’t skûtsjesilen op ‘e Snitsermar west. Gjin wyn, gjin wedstriid, mar it wie gesellich west op ‘e boat.
En sa sieten wy in skoftlang oer it moaie waar en oer ús fakânsje en oer soksawat te praten. De dokter fertelde ek oer in stjergefal yn syn famylje, in nichtsje fan goed tweintich jier. Slim en swier.
It wie even stil op it bankje.
Doe stelde de dokter de fraach wer‘t dit stikje mei begûn.
“Tinke jo wolris nei oer de dea?”
Hy wachte it antwurd net ôf. Hy hie dêr destiids yn syn praktyk fansels in protte mei te meitsjen hawn. Hie der in soad oer praten mei syn pasjinten en mei harren kunde – oer de dea en oer de fraach of’t er libben wêze soe nei de dea.
“Yn Grins hiene wy destiids in studintedûmny en dy wie dêr knap wis fan: mei de dea wie it ôfrûn. Gjin libben nei dit libben, gjin opstanding of ferrizenis. De belidenis dy’t yn ’e tsjerke foarlêzen waard – wederopstanding des vlezes en een eeuwig leven – wie neffens dy dûmny in produkt fan teologen út eardere tiden. Doe siet de himel noch deeglik boppe de ierde en boppe de wolken. Goed bedoeld mar net mear fol te hâlden. En earlik sein, sa tink ik der ek wol oer”, sei er. “Ik wit ek net wat ik my dêr by foarstelle moat.
“Marij sjocht nei ús fanôf in wolkje”, hie har suske sein by de begraffenis fan it nichtsje. Moai sein en gjinien dy’t har tsjinspriek mar gjin minske dy’t dit leauwde. In libben nei dit libben…” Hy koe it him net foarstelle.
Wy stutsen beide in lyts sigaarke op. Dat dogge wy wol faker, hiel inkeld, mar nea yn ‘e hûs.
Ik fertelde him oer in nij boek fan dûmny Carel ter Linden, de man dy’t koartlyn de begraffenis fan prins Friso lieden hie. It hie in frjemde titel: ‘Wat doe ik hier in Godsnaam?’, mar yn dat boek skriuwt Ter Linden ek oer in libben nei de dea. De dûmny hie lang tocht dat de dea net it lêste wurd hie, mar hy hie dat idee lang om let loslitten. Hy koe him God net mear foarstelle as in persoan dy’t him ta ferantwurding roppe soe. God is foar him in krêft dy’t dizze wrâld en ús libben draacht. En belangriker dan de fraach oft wy ienkear God sjen sille liket him de fraach oft God wat yn ús sjoen hat yn ‘e jierren fan ús libben.
“Dêr kin ik my aardich yn fine”, sei ik tsjin de dokter.
Hy luts oan syn sigaarke. “Ja ja”, sei er, “dus dea is dea…”
“Dêr is de dûmny wat minder stellich yn”, andere ik. “Hy seit: mei Peaske sjong ik: “Jezus libbet” mar dat sjong ik dan wol fan yn dy’t wynliken dea is. Mar”, seit er der efteroan, “wy leauwe ûnderwilens dat alles wat Jezus dien hat net ferlêrn giet mar yn alle eeuwichheit bewarre bliuwt…”
En doe skeat my noch wat yn ’t sin. Op Skylge stiet it stânbyld fan in frommeske dat nei de einder sjocht. En op in buordsje steane dizze wurden fan De Genestet: ”Zij zijn niet waarlijk heengegaan, die in ons herte leven…”
“Op dizze wize wol ik it ek besjen”, sei ik ta beslút.
De dokter siet even foar him út te sjen.
Doe sei er: “Wy sprekke inoar hjir fierder oer, mar no net. Ik moat no nei hûs ta, nei de frou…”
Hy stie op en sette de hoed op. Hy mikte syn stikje sigaar yn ’t wetter.
“Wy ha de tiid noch”, sei er. “Rike fleis giet langer mei…”
Hy makke in lytse bûging.
Doe sloech er it hoekje om en ferdwoen achter de beamkes.
Symon van der Meer