We sitte neist inoar yn ‘e Haghatsjerke, myn buorfrou en ik. Hja is in âld frommeske, mar helder fan geast. Foardat de tsjinst begjint meitsje wy al even kennis. Under de preek krij ik in Wilhelminapipermuntsje fan har.
De tsjinst is no hast ôfrûn. Wy sjonge noch in liet, in moai liet. It past by it moaie waar fan dizze snein. It giet oer blommen op ‘e fjilden, oer fûgels sûnder soargen, oer graan op de eker en oer in tún dy’t stiet te bloeien – lykwols neist in iepen grêf, dat wol.
‘Dit is in hillich heimenis,
‘in lofsang, in gelikenis…’
It frommeske bûcht har nei my oer.
“Dit liet is fan ‘e dichter Jan Wit”, flústert hja yn myn ear, “en as jo dizze wurden heare dan soene jo sizze: dat byld, dat sjocht dy man foar him. Mar witte jo dat er niks seach? Jan Wit wie sa blyn as in blyn hynder!
Jo tinke no miskien: hoe kin hja dat sa witte? Dat sil ik jo sizze: ik ha de man sels noch kind. Hy wie doe wol op hege leeftyd, mar dat jout net…”
De tsjinst is no ôfrûn. De minsken geane oerein. Wy rinne neist inoar nei de útgong.
“Jan Wit is yn 1914 op ‘e wrâld kaam”, flústert hja. “Syn heit en mem bringe him al as lyts jonkje nei Bartimeus yn Zeist, mei twa glêzen eachjes. Hy moat op ‘e taast en op it gehoor syn wei fine.”
De oargelist spilet ûnderwilens nochris de meldij fan it liet. Hy lûkt alle registers iepen. Myn buorfrou praat no ek wat lûder.
“Jan Wit blykt in slim intelligent jonkje te wêzen. Hy is foar gjin gat te fangen. Hy hellet yn Zeist it iene nei it oare diploma: Esperanto, stenografie, oargelmusyk. En dan slagget er ek nochris foar it steatseksamen gymnasium… Wacht, ik moat no even wat jild foar de kollekte opsykje.”
Hja graait yn har taske en stekt de hân yn ‘e kollekteskaal.
“Jo wolle it net leauwe, mar Jan Wit giet teology studearjen yn Utrecht en hy kriget it noch klear ek! Mar wêr kriget in blyne dominy in gaadlik plak? It slagget yn Nijmegen, by de Waalse gemeente. Dêr trout er en kriget er twa bêrn. Ik sis jo: it wurdt dêr in hiele lokkiche tiid. Hie er ek wol fertsjinne, tink jo ek net?”
Wy rinne no it tsjerkepaad ôf. By de hikke steane wy even stil. Hja is kenlik noch net hielendal klear mei har ferhaal.
“Yn Nijmegen kriget er twa geskikte kollega’s: de herfoarmde dominy Willem Barnard (Guillaume van der Graft neamt er himsels) en de Lutherse dominy De Vries (neamt himsels Ted Logeman). Hja binne beide literaire mannen fan kwaliteit. Jan Wit kin hiel goed mei de manlju oerwei. Yn Nijmegen hat er ek it measte fan syn literaire wurk skreauwn. Hy is dêr ochsa lokkich, dat kin jo je wol foarstelle!”
Us fietsen steane in pear meter fierderop richting Harinxmastrjitte. It frommeske seit: “Ik wol jim net ophâlde mar ik moat jim eins noch in pear dingen sizze. Kin it noch wol even?”
It kin wat ús oangiet, want wy fine har ferhaal tige nijsgjirrich.
“No, dan moatte jim noch witte dat er yn it nije Lietboek in protte fersen fan him opnaam binne en dat er dêr yn Grins in eredoktoraat foar krigen hat. En oan ’t ein fan myn ferhaal noch dit: Jan Wit wie in troue, hertlike man. En by it ôfskie sei de blyne dichter altyd, dat koe net misse: ‘Tot ziens!’ En dat sis ik no ek tsjin jimme: “Tank foar jim oandacht en oant sjen!”
Hja draait har om, klemt har taske ûnder de earm en toffelt yn ‘e rjochting fan de Nijedyk.
Noch even sjocht hja om, swaait nei ús en ferdwynt dan om de hoeke.
Symon van der Meer
’t Eilân 17